Marko Polo uważany jest za jednego z największych podróżników w dziejach świata. Jednak barwne opisy jego podróży do Chin, które zostały spisane przez Rustichella z Pizy, przyniosły mu wiele upokorzenia. Współcześni mu ludzie nie wierzyli, że rzeczywiście osobiście widział wszystkie dziwy i wspaniałości Dalekiego Wschodu, które barwnie opisywał. Do dzisiaj nie brakuje naukowców, którzy wątpią w szczerość relacji weneckiego podróżnika.
Wschodnie interesy rodziny Polo
Ojcem Marco był przedsiębiorczy kupiec Niccolo, który razem ze swoim bratem Maffeo handlował ze wschodnimi partnerami. Jeszcze przed urodzinami syna Niccolo z bratem postanowił udać się do Konstantynopola, gdzie przez sześć lat prowadzili ożywione interesy. Kolejnym krokiem były przenosiny na Krym. Kłopoty kupców w Sudaku sprawiły, że bracia udali się jeszcze dalej.
Najpierw zawitali na dwór chana w nadwołżańskim Saraju, a po roku, wracając okrężną drogą do domu, dotarli do Buchary, gdzie plemienne walki, toczące się dookoła, zatrzymały ich na trzy lata. W czasie przymusowego postoju w Bucharze poznali posła, który udawał się z misją do Kubilaj-chana. Niccolo i Maffeo Polo podążyli Jedwabnym Szlakiem na Wschód. Wielki Chan zaopatrzył ich w list żelazny, dzięki któremu rozpoczęli udaną podróż do domu.
Wielka podróż do Chin
Bracia Polo w kolejną podróż do serca Chin postanowili zabrać siedemnastoletniego już Marco. Lądowa podróż przez pustynie Iranu, Afganistan, Góry Pamiru, Wielki Step, pustynię Takla Makan trwała kilka lat. Na dwór władcy Chin dotarli z prezentami od papieża, Grzegorza X prawdopodobnie w 1275 roku. Pobyt w Imperium trwał 17 lat. Marco zyskał w tym czasie zaufanie władcy i poznawał rozmaite, azjatyckie krainy, do których Kubilaj-chan, który nie ufał Chińczykom, wysyłał go jako swojego emisariusza.
Trudno jednoznacznie stwierdzić, które miejsca miał okazję odwiedzić Marco Polo. Opisywane krainy były nieznane w Europie, a podróżnik opisywał je zgodnie z przyjętymi przez Mongołów nazwami. Relacje pełne są informacji, związanych z nieznanymi praktykami, obyczajami i religiami. W czasie rozlicznych eskapad Marco Polo popłynął z poselstwem do Indii, zwiedzając po drodze wyspy Indonezji i Cejlon, a następnie dotrzeć miał do wybrzeży Afryki.
Powrót z wyprawy
Korzystając z możliwości towarzyszenia poselstwu, które wiozło do królestwa Lewantu księżniczkę Kokaczin, Marco Polo wraz z ojcem i jego bratem zdecydowali się w 1292 roku na powrót. Wyposażeni przez Chana w listy żelazne i poselstwa do papieża i władców Francji, Anglii, Hiszpanii i innych krajów ruszyli w drogę, która zajęła im trzy lata. Powrót rodziny Polo stał się w Wenecji dużą sensacją. Bogactwa, które przywieźli do domu, miały być ogromne. W 1298 roku zamożny Marco Polo wyposażył galerę i osobiście dowodził nią przeciwko Genueńczykom. W bitwie pod Korculą Wenecjanie przegrali, a Marco Polo znalazł się w niewoli.
Opisanie świata
Pobyt w niewoli zaowocował spisaniem wspomnień Marco Polo przez Rustichellego. Książka Opisanie Świata była manuskryptem, stworzonym w języku starofrancuskim, którym pisarz nie posługiwał się zbyt biegle. Kolejne kopie powstawały z poprawkami nanoszonymi przez kopistów. Dzieło tłumaczone było na różne języki i przy okazji cenzurowane. Dzisiaj trudno określić, które sformułowania zostały faktycznie użyte przez podróżnika, a które zostały mu włożone w usta przez przepisujących, z przyczyn obyczajowych lub religijnych zmieniających niekiedy spore fragmenty.
Po uwolnieniu z niewoli, Marko Polo w wyniku pokoju zawartego pomiędzy Genuą a Wenecją Marco Polo znalazł się w domu i wiódł spokojne życie, korzystając z kosztowności przywiezionych z krańców Świata. Współcześni nie wierzyli w jego opowieści. Świat, który widział, nie mieścił się w ich wyobraźni. Kiedy zmarł, pozostawił po sobie fortunę dla trzech córek i marzenie o Chinach dla reszty ludzi. Podobno Krzysztof Kolumb wyruszając na wyprawę do Indii, zabrał ze sobą egzemplarz wspomnień weneckiego podróżnika, na którym poczynił własnoręczne notatki.